دو مجموعه ارزشمند «موسوعه زیارات المعصومین علیهم السلام» و «جامع زیارات المعصومین علیهم السلام»، از جمله بهترین آثار موسسه امام هادی علیه السلام است که سال ها از تالیف این دو کتاب گرانسنگ می گذرد و چاپ های متعددی نیز از آن صورت گرفته است. ممکن است در ذهن مخاطب چنین سوالی بگذرد که آیا این دو مجموعه مانند هم هستند و یا تفاوت هایی نیز دارند؟

در اینجا به اختصار بخشی از تفاوت های موجود در این دو دائره المعارف زیارتی شیعه در محور های مختلف، از نگاه شما مخاطب گرامی می گذرد.

 مخاطبین: كتاب جامع زیارات، برای عموم مردم و علماء نوشته شده است؛ اما موسوعه ویژه علماء، پژوهشگران و دانشمندان تنظیم شده است.

اعراب گذاری: در جامع زیارات، تمام متون اعراب گذاری شده است؛ اما در موسوعه، متن دارای اعراب کامل نیست و نیمه اعراب است.

اختلاف نسخه‌ها: از آنجایی که مخاطب جامع زیارات عموم مردم هستند، اختلاف نسخه‌ها خیلی کم آورده شده است؛ ولی در موسوعه، بطور دقیق بیان شده است.

کیفیت باب بندی: تمام زیارت‌ها در کتاب جامع زیارات، همان طور که از معصوم صادر شده است (بدون واسطه و با واسطه) یکجا و پی در پی جمع‌آوری و نقل شده است؛ اما در موسوعه، زیارت‌ها تقطیع شده و آداب قبل و بعد زیارت، متن زیارت و وداع، در باب‌های مختلف آمده است و در پاورقی برای سهولت، آدرس باب‌های مختلف و پیوند بخش‌های زیارات، برای پژوهشگران روشن شده است.

زندگینامه معصومین عليهم‌السلام: در جامع زیارات، زندگانی هریک از معصومین عليهم‌السلام به صورت یک بخش کامل آمده است؛ اما در موسوعه، در ابتدای زیارت هر معصوم، زندگینامه آن بزرگوار، باختصار بیان شده است.

فضیلت و اهمیّت زیارت: در این باب در کتاب جامع زیارات، چند حدیث پیرامون هر معصوم آمده و از پاسخ دادن به شبهات خودداری شده است، زیرا زائرین با معرفت و شناخت به مقام معصومین علیهم‌السلام و بدون توجه به شبهات ساخته شده توسط فرقۀ وهّابیّت به زیارت می‌روند؛ لذا آوردن بحث‌های جنبی در این مجموعه مناسب دیده نشده است. این در حالی است که در جلد صفر (مقدمه) موسوعه زیارات، در بیش از پانصد صفحه، به بررسی زیارت از نظر قرآن، سنت و روش اصحاب، با توجّه به نظر همه فرق اسلامی پرداخته شده است، به طوری که روشن می‌شود مخالفین زیارت، (وهّابیّت) فرقه‌ای اندک هستند که بر خلاف قرآن، سنت و جمیع مسلمین، پس از گذشت چند قرن از رحلت پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم، نظر و سلیقه خاص خودشان را به عنوان «اسلام» معرفی می‌کنند.

همچنین با توجه به قرآن، روایات و سیره‌ي اصحاب، ثابت شده است که زیارت، توسل، تبرّک و شفاعت، اصلي است ثابت و مورد تأیید همه فرق اسلامی، بجز فرقة ضالّه و اندک وهّابیّت. وهابیت نیز که این مسائل را با سلیقه شخصی بنیان گذارشان متناسب نمی‌دانستند، از این رو به مخالفت با قرآن، سنت و سیره اصحاب برخاسته و کوشش نمودند این مسائل اصیل اسلامی را خلاف قرآن و سنت جلوه دهند، که با مخالفت شدید علمای تمام فرق اسلامی، مواجه شدند.

جلد بندی:ترتیب جلدها در جامع زیارات بدین قرار است:

جلد1: مدینه منوره

جلد2: نجف اشرف

جلد3: کربلای معلی

جلد4: کاضمین و سامراء و زیارات امام زمان علیه‌السلام

جلد5: مشهد الرضا عليه‌السلام

جلد6: زیارات جامعه معصومین علیهم‌السلام و چند امامزاده (حضرت معصومه، حضرت عبدالعظيم)

اما در موسوعه بدین شرح است:

جلدصفر: مقدمه موسوعه

جلد1: زیارات پیامبر اکرم، حضرت فاطمه زهراء و ائمه بقیع (امام مجتبی، امام سجاد، امام باقر، امام صادق علیهم‌السلام، زیارات الجامعه للائمه بالبقیع)

جلد2: زیارات امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام

جلد3: زیارات امام حسین علیه‌السلام

جلد4: زیارات امام کاظم، امام جواد، امام رضا، امامین عسکریین علیهم‌السلام و امام زمان حجت ابن الحسن عجل الله تعالی فرجه الشریف

جلد5: زیارات جامعه ائمه معصومین علیهم‌السلام

جلد6: فهارس (حدود 20 فهرست فنّی)

نوشتن دیدگاه