آیت الله رفیعی پور: امام هادی علیه السلام به دلیل شرایط خاص زمان خود، در میان شیعیان هم غریبند. نام ایشان برای مردم، تداعی کنندۀ زیارت جامعه کبیره است.
حوزه/ موسسۀ پیام امام هادی علیه السلام در آغاز سیزدهمین قرن ولادت آن حضرت یعنی ۱۵ ذی حجۀ ۱۴۱۲ قمری تاسیس شد و تاکنون ربع قرن از فعالیت آن می گذرد.

خبرگزاری حوزه: دوم رجب به نقلی سالروز ولادت دهمین امام شیعیان است و سوم این ماه سالروز شهادت آن حضرت. به همین مناسبت با حجت الاسلام والمسلمین سید هادی رفیعی پور رئیس موسسۀ «پیام امام هادی علیه السلام» گفتگو کردیم. گمانمان این بود که بیش از نیم ساعت مزاحم او نخواهیم شد اما سخنان زیبا و شیوای او همراه با لهجۀ شیرین اصفهانی، سبب شد گذر زمان را از یاد ببریم و آن هنگام به خود بیاییم که دو ساعت از گفتگویمان با «سید اصفهانی» می گذشت.
به سبب تقارن ایام، در نخستین بخش این گفتگو از میراث امام هادی علیه السلام برای شیعیان و در بخش دوم از فعالیت های مؤسسه آگاه خواهیم شد.
امام هادی علیه السلام به دلیل شرایط خاص زمان خود، در میان شیعیان هم غریبند. آیا تاکنون برای این امام عزیز کار پژوهشی و علمی در خور توجه انجام شده است؟
من پاسخ شوال شما را قدری تعمیم می دهم و می گویم برای امام شناسی هنوز کار شاخص و شایستۀ ائمه انجام نشده است؛ حتی راجع به امام حسین و امیرالمومنین و امام زمان علیهم السلام کتاب های زیاد نوشته شده اما حق امامتشان ادا نشده است.
بحمدالله در سالیان اخیر کارهای کاملا ابتدایی دربارۀ شخصیت امام هادی انجام شده از جمله موسوعۀ امام هادی علیه السلام که موسسۀ مرحوم آیت الله خزعلی منتشر کرده و من به عنوان یک طلبه باید از این کار تشکر کنم.
در این سال ها مراسم مربوط به امام هادی علیه السلام هم در کشورمان گسترش یافته به طوری که جشن ولادت حضرت و مجلس شهادت و عزای حضرت نسبت به سال های پیش بیشتر شده است.
*سرنوشت شوم دشمنان امام هادی علیه السلام در دنیا تا چند سال پیش اشعاری هم دربارۀ حضرت سروده شده بود بسیار کم و محدود بود. شاید یکی از عواملی که سبب شد در سال های اخیر نام امام هادی علیه السلام بیشتر مطرح شود توهینی بود که به حضرت شد...
بله. به قول معروف «عدو شود سبب خیر گر خدا خواهد». هیأت های زیادی به نام حضرت تأسیس شد. دست مداحان هم برای خواندن اشعار مختلف با مضامین مختلف باز شد.
خدا به حق امام زمان دشمنان شیعه را اگر قابل هدایت هستند هدایت کند و اگر نیستند قبل از آخرت در دنیا به جزای اعمالشان برساند.
کتابی نوشته شده به نام «جزاء اعداء امام الهادی». این کتاب پیش از جسارت آن خواننده به حضرت نوشته شده بود. نویسنده، دشمنان امام هادی را یک یک نام می برد و شومی سرنوشتشان در دنیا را بیان می کند. در آخرت هم که یقین داریم چه بر سرشان خواهد آمد.
با این که از این شخص که اشاره کردید بَری هستم، اما اخلاق اسلامی حکم می کند که بر اساس آیۀ شریفۀ «ان الحسنات یذهبن السیئات» امیدوار باشم او آن قدر کار خوب انجام دهد که کار زشتش محو بشود.
* حوزه های علمیه باید بر روی «فقه اکبر» سرمایه گذاری کنند
نام امام هادی علیه السلام برای عموم مردم، تداعی کنندۀ زیارت جامعه با آن مضامین عالی است. برای اهل علم و خواص هم یادآور یادگاری، نورانی و شگرف به نام «زیارت امیرالمومنین در روز غدیر» که با این که زیارت مخصوص است مرحوم محدث قمی تأکید می کند: این زیارت را در هر روز از نزدیک و دور می شود خواند. اما غیر از این دو یادگار مهم، نام امام هادی علیه السلام دیده نمی شود. آیا این را باید به حساب شرایط خاص زندگی حضرت گذاشت یا کم کاری ما؟
البته کم کاری ما جای خود را دارد. متأسفانه تا چند سال قبل در حوزه های علمیه مسائل اعتقادی و کلامی رتبۀ دوم داشت و فقه (که فرع دین است) رتبۀ اول. من یقیناً معتقدم که باید حوزه های علمیه به فقه برسند، ولی این نکته را از یاد نبریم که این فقه، «فقه اصغر» است و فقه اکبر «اعتقادات» است.
امیدوارم توجهی که اخیرا به علم کلام و تفسیر می شود رشد کند. از شورای عالی و مدیریت حوزه هم می خواهم که به عنوان یک طلبه روی «فقه اکبر» سرمایۀ اکبر بگذارد. بخشی از فقه اکبر مسالۀ امامت است.
* کتابی با موضوع زیارت، که علمای رجالی را قانع می کند
آیا هنوز هم روی سند این دو زیارت به خصوص زیارت جامعه بحث می شود؟
سند هر دو صحیح و قوی است. ما کتابی به نام «مهج الزیارات» نوشتیم. این هم به توصیۀ رهبر انقلاب بود. بعد از آن که «موسوعۀ زیارات» را نوشتیم به فکر افتادیم که این کار را هم انجام دهیم و رهبر انقلاب هم در جلسه ای که خدمتشان بودیم همین را فرمودند که: «خوب است کتابی بنویسید دربارۀ زیارات، با احادیث منقّح» و به تعبیر من احادیث صحیح السند. یعنی کتابی که رجالی پسند باشد و هیچ عالمی در سندش خدشه نکند. سه سال طول کشید تا اسناد تمام زیاراتی که در موسوعه آورده بودیم بررسی کنیم و حاصلش شد مهج الزیارات. می توانم ادعا کنم کتابی است کم نظیر که هنوز در حوزه شناخته نشده است. در این کتاب هر ردو زیارت را بیان کرده ایم که نشان می دهد از نظر سند خدشه ای بر آن وارد نیست.
* کتاب به زبان عربی است؟
بله ولی در حال ترجمۀ آن به چهار زبان دیگر از جمله فارسی هستیم.
یادم می آید این کتاب را برای آیت الله مؤمن هدیه بردم. ایشان شخصی دقیق است. چند ماه بعد دوباره خدمتشان رسیدم. بار دیگر کتاب را بردم، ایشان گفتند: نه! کتاب را به شخص دیگری بدهید که استفاده کند. این کتابِ زیارتی خانوادۀ ما شده است و الآن هم برده اند استفاده کنند.
*زیارت های امام هادی علیه السلام مهم ترین منبع برای امام شناسی اگر زیارت جامعه زیارت امیرالمومنین در غدیر و سایر متون زیارات را نه این که بخوانیم، بلکه مطالعه و در آن تدبر کنیم می توانیم تا حدی به مراتب امام شناسی آگاه بشویم.
برخی افراد زیارت جامعه را حمل بر غلو می کنند، اما به نظر من غلوی در کار نیست. ما باید متون روایات و زیارات مربوط به امام را مطالعه کنیم و معانی لغات را هم در نظر بگیریم. همۀ آنها که می گویند غلو است، مغرض نیستند اما به متون امام شناسی دقت کافی نمی کنند. به نظر من اگر به کتاب های «شرح زیارت جامعه» که نوشته شده، مراجعه شود مسائل حل می شود.
مطلب دیگر این است که این زیارت متنی است که امام «آموزش» داده اند. در روایت است که موسی بن عبدالله نخعی از «امام هادی علیه السلام» خواست که زیارتی به او «یاد دهد» و حضرت این زیارت را یاد دادند. امام چون تودۀ مردم را در نظر گرفته اند در همین حد جایگاه امامت را معرفی کرده اند و به نظر من مقام امام و امامت خیلی بالاتر از متن زیارت جامعۀ کبیره است.
*اگر زیارت جامعه برای خواص بیان شده بود، با متن فعلی متفاوت می بود
یعنی اگر قرار بود به خواص آموزش دهند مطالبی دیگر مطرح می کردند؟
قطعاً. نه این که آنان خدا باشند؛ آنان مخلوقند اما اشرف خلائق و در بالاترین نقطۀ کمالند. اگر اصحاب سر و یاران خاص بودند و بنا نبود {مطلب} در جامعه پخش شود الفاظ دیگری هم قطعاً در کار بود.
*زیارت غدیریه، گنجی از فضایل امیرالمومنین و امامت در زیارت امیرالمومنین در روز غدیر، اولاً حدود 50 آیۀ قرآن به صورت کامل یا مقتبَس، ثانیاً ده ها حدیث معتبر بین شیعه و سنی (با مختصر تفاوت در بعض الفاظ، اما قطعا به معنا و برخی موارد بلفظه و متنه) و ثالثاً قطعاتی از متن تاریخ مسلّم شیعه در فضیلت امیرالمومنین و پیمان شکنی و عهدشکنی دشمنان حضرت بیان شده است. همۀ این آیات و روایات و مقاطع تاریخی در بیان فضیلت امیرالمومنین و امامت است.
البته از امام هادی علیه السلام زیارات دیگری هم نقل شده است. بعضی معتقدند هر امام در زمینه ای شهرت دارد مثلا امام محمد باقر و امام جعفر صادق علیهما السلام در فقه، امام رضا و امام جواد علیهما السلام در مناظره و امام هادی هم در زمینه ی زیارات شهرت دارد.
«پایان بخش اول خبر»

نوشتن دیدگاه